Osoby z antyspołecznym zaburzeniem osobowości mogą prezentować lekceważący stosunek do norm społecznych, brak odpowiedzialności i przewidywania skutków swoich czynów, niski poziom empatii oraz skłonność do kłamstwa. Takie osoby częściej niż inni wchodzą też w konflikty z prawem. Jak rozpoznać to zaburzenie i jakie są typowe objawy antyspołecznego zaburzenia osobowości? Oto kilka podstawowych informacji.
Antyspołeczne zaburzenia osobowości — cechy
Według przyjętych przez psychologów kryteriów w klasyfikacji DSM IV, antyspołeczne zaburzenia osobowości cechują się skłonnością do łamania norm społecznych, manipulacji, krzywdzenia, a nawet okłamywania innych osób. Zachowanie osób z tym zaburzeniem charakteryzuje się agresją i impulsywnością, brakiem odpowiedzialności za siebie i innych oraz brakiem poczucia winy za wyrządzone krzywdy. Na poziomie emocjonalnym typowy jest zanik uczuć moralnych i płytkość życia psychicznego, bezrefleksyjność i brak empatii.
Nieprzestrzeganie norm powoduje, że spośród osób odbywających karę pozbawienia wolności wiele z nich przejawia cechy osobowości antyspołecznej. Wpływ na ten stan rzeczy może mieć skłonność do agresji, połączona z lekkomyślnością i drażliwością. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie osoby z osobowością antyspołeczną wchodzą w konflikt z prawem. Część osób pomimo swojej bezwzględności, braku uczuć wyższych i empatii, potrafią działać tak, by nie wchodzić w konflikt z prawem. Często potrafią osiągnąć wiele w biznesie, medycynie czy nauce.
Osoby z antyspołecznym zaburzeniem osobowości mają trudności w planowaniu długoterminowych działań. Mogą podejmować decyzje na podstawie impulsu, nie uwzględniając konsekwencji swoich działań. Co znamienne, mają niską zdolność do tolerowania frustracji oraz może cechować je niestabilność emocjonalna. W sferze behawioralnej osoby o antyspołecznym zaburzeniu osobowości cechuje nieprzestrzeganie norm – prawnych, społecznych, moralnych. Mogą odznaczać się skłonnością do manipulacji, kłamliwością oraz impulsywnością. Wśród zaburzeń współistniejących może pojawić się depresja oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Antyspołeczne zaburzenia osobowości – postępowanie
Psychoterapia osób z antyspołecznym zaburzeniem osobowości może przynieść pozytywne rezultaty. Wśród najczęściej spotykanych metod stosuje się długoterminową terapię psychodynamiczną. Sesje terapeutyczne dostępne są dla pacjentów w wielu ośrodkach psychoterapii w Polsce, między innymi w Centrum Dobrej Terapii. Należy jednak przyznać, że terapia zaburzeń antyspołecznych stanowi duże wyzwanie dla psychoterapeutów ze względu na charakter tego zaburzenia.
